Op de woningen van de sleepschepen en de klippers was volgens de commissie niets aan te merken. Maar op de roefjes en achteronders van de kleinere tjalken des te meer. De commissie vond het maar niks: te klein, te bedompt, niet fris. De schippers zelf klagen er niet over en noemden hun achterondertje gezellig. Om een voorstelling van de grootte te krijgen volgen hier de maten van een dergelijk oud scheepje van veertig ton. Het achteronder was ongeveer anderhalf bij twee meter, de hoogte nauwelijks anderhalve meter. Inderdaad was zo’n achteronder dus erg klein, maar daarbij moet bedacht worden dat in die tijd aan de wal hele gezinnen in één vochtige keldervertrek huisden. Ontbering en slechte behuizing waren dus niet voorbehouden aan armlastige schippers. We moeten niet vergeten dat Nederland in sommige opzichten nog een achterlijk land was. De economische groei was tot dusverre bijna geheel ten goede gekomen aan de gezeten burgerij. 

 

AANTAL SCHEPEN PER PROVINCIE & DE GEMIDDELDE

TONNENMAAT PER PROVINCIE

 

Het verslag van de commissie bestaat voor een groot deel uit cijfers. Een paar daarvan wil ik de lezer niet onthouden. Gerangschikt naar het aantal schippers kwamen de provincies in onderstaande volgorde:

 

In Zuid-Holland, Friesland, Groningen en Noord-Holland hoorden veel kleine schepen thuis. In Noord-Brabant en Gelderland waren de grote schepen in de meerderheid. Toch hoorden ook een behoorlijk aantal grote schepen in Zuid-Holland thuis. De grote hoeveelheid schepen als westlanders en kleine schepen van de beurtmannen drukten daar het gemiddelde tonnage. Westlanders waren de kleine lage scheepjes waarmee de producten van de (glas-) tuinders in het Westland naar de veiling werden gebracht. De retourvracht bestond onder andere uit brandstof, mest en glas voor de kassen.

 

 

Hoewel Zeeland ruime vaarwaters heeft was de gemiddelde tonnenmaat laag. Dat kwam omdat Zeeland vele kleine tijhaventjes telde. De schippers uit Limburg bezaten flinke schepen maar de Maasvaart stelde toen nog niet veel voor. Limburg telde slechts 42 schepen.

 

 

VERVOLG KLIK  RAPPORT STAATSCOMMISSIE III