ZEESCHEPEN 1900 - 1950

ZEESCHEPEN GESIGNALEERD IN BERGEN OP ZOOM 1900-1950

 

In september 1908 komt de tjalk Sirocco van kapt.-eigenaar Uiltje Stastra aan in Delfzijl, het schip is onderweg van Saerbeck aan het Dormund-Eemskanaal naar Bergen op Zoom.[1] Deze tjalk ligt nu in Amsterdam als woonschip.

 

In juni 1910 verschijnt er een bijzonder bericht. Het Deutsch-Nordische Handels Gesellschaft Hamburg-Berlin liet in Delfzijl een stoomgaffelschoener bouwen voor een in 1911 geplande tocht naar de Noordpool. Er werd gesuggereerd dat er luchtschip van Zeppelin zou mee gaan.

Wat heeft dat allemaal met Bergen op Zoom te maken zult u denken. Wel, dit schip, de Polarstern, zou worden opgetuigd door de firma Ribbens te Bergen op Zoom.[2] Net als bij de eerder genoemde Aquila is het onduidelijk of dit schip daadwerkelijk in Bergen op Zoom is geweest. Daarbij komt nog dat ik verder niets heb kunnen vinden van deze geplande Noordpooltocht.

 

In november 1911 was de tjalk Nederland en Oranje van kapt.-eigenaar Klaas Brons uit Veendam Delfzijl binnengelopen met als bestemming Bergen op Zoom.[3] Deze tjalk bestaat nog en ligt nu als restaurantschip in Svendborg.

 

In december 1911 klaarde de Zeemeeuw met kapitein Van Buuren in bij Zierikzee, hij kwam van Great Yarmouth en de bestemming was Bergen op Zoom.[4]

Kapitein White van het Engelse schip Lord Beresford meldde in juli 1913 dat hij van Great Yarmouth op weg was naar Bergen op Zoom.[5]

 

[1] Nieuwsblad van het Noorden 24-09-1908

[2] De Tijd 13-06-1910

[3] De Courant 06-11-1911

[4] De Tijd 12-02-1911

[5] Algemeen Handelsblad 19-07-1913

 

Nu komen we in de tijd dat de Engelse melassetankers naar Bergen op Zoom kwamen.

Het Rotterdamsch Nieuwsblad schreef in Zeetijdingen dat op 5 november 1928 het schip Saunter te Zierikzee was ingeklaard, het kwam van King's Lynn en was bestemd voor Bergen op Zoom. [1]  Op 9 november vertrok de Saunter weer naar King's Lynn.[2] De Saunter (ex Botley) was in november 1926 als zeelichter aangekocht door de Scheepvaartmaatschappij F.T. Everard & Sons en 1927 verbouwd als tanker en gemotoriseerd.

 

[1] Rotterdamsch Nieuwsblad 06-11-1928

[2] Rotterdamsch Nieuwsblad 10-11-1928

 

 

 

Hier verlaat de melassetanker Amenity van de Engelse scheepvaartmaatschappij F.T. Everard & Sons Ltd de haven van Bergen op Zoom. De foto hierboven werd op 8 december 1930 gepubliceerd in het Dagblad van Noord-Brabant. Beide foto's van fotograaf L.H. van der Graaf, september 1930, Nationaal Archief, collectie Elsevier.

Deze motortanker was in 1928 gebouwd op de werf van George Brown & Co te Greenock bij Glasgow. Het zou nog vele malen in de Bergse haven komen onder het bevel van kapitein F. Bailey[1] Afwisselend komt het schip uit Londen, Great Yarmouth, King’s Lynn, Boston in Lincolnshire en Cantley.

 

Bij Cantley aan de rivier Yare, de rivier mondt uit in zee bij Great Yarmouth, staat nog steeds een grote suikerfabriek. Die was oorspronkelijk in 1912 ingericht met de inventaris van de buiten werking gestelde Dordrechtsche Suikerfabriek.

 

De melassetankers van de scheepvaartmaatschappij F.T. Everard & Sons Ltd. als de Saunter, Prowess, Acclivity en de Amenity die de Bergse haven aandoen halen de melasse uit dezelfde havens. Op hun terugweg nemen ze ook wel eens potas mee. Deze schepen komen ook in Antwerpen en in Vlaardingen bij de Nieuwe Matex. Melassevaren is grotendeels seizoenswerk.

 

In juni 1935 meert het schip Velocitas in Bergen op Zoom af, het was afkomstig uit Klaipeda in Litouwen.[2]

 

De lijst van coasters die Bergen op Zoom aandoen tot 1940 is uit te breiden met maar enkele schepen. Daaruit is niet af te leiden dat er groei zat in het zeehavenverkeer. De zeeschepen bleven de uitzondering.

 

[1] De Banier 25-02-1930

[2] Scheepvaart 28-06-1935

Coaster Twee Gebroeders in augustus 1945 in de Bergse haven met levensmiddelen en hulpgoederen. Het schip was in 1938 gebouwd op de werf Gebr. Bodewes te Foxhol. Eigenaars waren de Gebr. Damhof te Delfzijl. Het schip was uitgerust met een 300 pk vijf cilinder viertakt Bronsmotor.

Foto: C.G. Schluter collectie Westbrabants Archief BOZ1021875

 

Na de bevrijding van ons land kwamen er in augustus 1945 een tweetal coasters over uit Engeland om hier levensmiddelen en hulpgoederen te lossen. Het meeste was bestemd om door te sturen. Het Brabants Nieuwsblad schreef er het volgende over:

 

STAKING AAN DE VOEDSELSCHEPEN TE BERGEN OP ZOOM

De Bergsche haven, hoe primitief ze, vooral als tijhaven, ook moge zijn, was een van de eerste Nederlandsche havens waarheen schepen met levensmiddelen rechtstreeks uit Engeland werden gedirigeerd, ten behoeve van de voedselvoorziening van ons land. Waar hier, zoowel als elders, bij de lossing groote voorraden levensmiddelen “tusschen kaai en schip” terechtkomen werd het nodig geoordeeld meer toezicht bij de lossing te doen plaatsvinden en aan de gezagscompagnie werd opgedragen dit toezicht uit oefenen. Het gewapende militaire toezicht viel echter allerminst in den smaak en, hoewel de minder gunstige elementen het noodig maakten, voor den eerlijken arbeider is het zeker vernederend onder gewapend toezicht zijn werk te moeten verrichten.[1]

 

[1] Brabantsch Nieuwsblad 07-08-1945

 

Een zestigtal arbeiders ging op zaterdag 4 augustus 1945 in staking. Zij wilden geen toezicht bij het lossen of misschien beter gezegd geen gewapend toezicht. Op maandag werd een delegatie van de arbeiders op het stadhuis toegesproken door burgemeester Witte. Hij wees op het belang van de voedselvoorziening en dreigde dat het schip Twee Gebroeders zou kunnen vertrekken om ergens anders gelost te worden. Daarmee zou er ook kans bestaan dat Bergen op Zoom als voedselschepen ontvangende haven zou worden uitgeschakeld. Het grootste gedeelte van de groep arbeiders was maandagmiddag weer aan het werk.

De Twee Gebroeders ligt nu aan De Ham en is van plaats verwisseld met een andere vooralsnog onbekende Nederlandse coaster. Zij behoorden toen tot de modernste schepen van de Nederlandse coastervloot. Foto: C.G. Schluter, collectie Westbrabants Archief BOZ001021876.

 

Bericht van Piet Bruijns als reactie op de stelling dat Bergen op Zoom te weinig zeeschepen ontving om zeehaven genoemd te worden.

Inderdaad, zeevaart stelde in de haven van Bergen op Zoom niet veel voor en als er eens een coaster kwam was dat in de jaren 50 “wereldnieuws”. Ik herinner me dat er wel eens een coaster kwam met hout voor de firma Van Riesen. Het schip kwam dan in de vissershaven te liggen alwaar vrij veel ruimte was om te lossen. De naam van het schip zal ik nooit vergeten, vooral omdat het zoveel indruk maakte en ik zo trots was als een aap met vijf staarten dat zo’n groot schip de haven van Berrege bezocht. Het was de “Christa Köncke” uit Hamburg. Er zat zelfs een echte richtingzoeker op! [1]

 

[1] Bron: https://www.kustvaartforum.com in de rubriek ‘Aanraders: boeken nieuw en oud, websites etc. op pagina 39, 20 augustus 2020.

 

Christa Köncke

 

VERVOLG KLIK   DRIE BERGSE ZEESCHEPEN