Voordat de Herziene Rijnvaartakte van 1868 , beter bekend als de akte van Mannheim, in juli 1869 in werking trad waren er al enkele Bergse schippers betrokken bij de Rijnvaart.  Willem van Dort (1820-1908)[1] en zijn zwager Reinier Schot (1826-1914)[2] kunnen gezien worden als de echte eerste Bergse Rijnschippers. Hun Rijnpatenten afgegeven te Dordrecht dateren respectievelijk van 23 en 24 april 1866.[3] Van Dort had een tjalk van 62 ton en Schot had er een van 95 ton. Beide schepen hadden toevalligerwijs dezelfde naam: De Goede Verwachting.

Dan volgt op 9 juli 1867 Cornelis Johannes van Dort (1825-1904) die met de 122 ton grote tjalk Niets zonder Gods zegen voer.

Hendrik Paulus Wittermans (1843-1874)[4], betaalde te Dordrecht op 27 maart 1868 ƒ10 voor het Rijnpatent. Dat was geen gering bedrag. Een gemiddeld arbeidersweekloon was toen ƒ 7.50. Hij was in 1869 eigenaar van het 184 ton grote aakschip Het is niet anders.

Nu de schepen groter waren dan voorheen en er langere reizen werden gemaakt kwamen vrouw en kinderen steeds vaker aan boord. Rond 1872 was 77 procent van de Bergse schepen, alles nog van hout, tussen de 21 en de 120 ton. De Rijnvaart gaf op het gebied van ijzerbouw de toon aan. In 1870 was al een derde van het tonnage uitgevoerd in ijzer. Noot

De meeste Bergse schippers keken de kat uit de boom en bleven nog lang met houten schepen varen. Zij wisten dat de combinatie ijzer en zout water problemen geeft. In toenemende mate gingen zij over op de Rijnvaart. Zijn er voor 1875 nog maar enkele schippers betrokken bij de Rijnvaart, in 1882 is hun aantal gegroeid tot twaalf.[5] Daarna gaat het hard en eind 1900 mogen zeker 40 Bergenaars zich Rijnschipper noemen.[6] Niet minder dan 29 van hen behoren tot de drie grootste schippersfamilies Van Dort, Schot en Touw. Nu is het niet zo dat deze schippers uitsluitend de Rijn bevoeren. Van elk vrachtaanbod werden de voor- en nadelen gewogen. De ene keer vanuit Antwerpen naar Ruhrort, de andere keer naar Amsterdam.

[1] Zie VAN DORT 1 sub III a.

[2] Zie SCHOT 2 sub II.

[3] Patenten 1849/1864, Via www.dordtenazoeker.nl

[4] Zie WITTERMANS II c.

[5] RSR 1879, 1882, 1896

[6] RSR 1879, 1882, 1898 en 1908

 

 

VERVOLG KLIK INDUSTRIËLE REVOLUTIE 1870

1 TERUG NAAR  OOSTERWAAL STOOMBOOTDIENST