[1] Kaart gepubliceerd in de tentoonstellingscatalogus van de tentoonstelling 'Schelde en Rijn verbonden' in sep./okt. 1975 in het Markiezenhof Gemeentemuseum Bergen op Zoom. Het ontwerp is van W.A, van Ham en de uitvoering is van J. van de Velde. 

Deze kaart laat de polders zien van voor 1583 en de vaarweg die van oudsher bestond tussen Antwerpen en Bergen op Zoom. Bij Bath spitst de Schelde zich westwaarts in de Honte en oostwaarts in de Agger. De Honte is de Westerschelde en de Agger is de eigenlijke Oosterschelde en deze komt langs het dorp Kreke (vandaar de naam Kreekrak) en gaat ter hoogte van Bergen op Zoom westwaarts als Oosterschelde verder. 

De polder waarin Reimerswaal ligt werd Beoosten Ierseke genoemd en dateerde uit de twaalfde eeuw. Hinkelenoord (68) is uit de dertiende eeuw en de Grote Aggerpolder (75) is uit 1461. De polders ten Zuiden van Bergen op Zoom zijn uit de dertiende eeuw. Door overstromingen in de zestiende eeuw gingen deze polders verloren. Er ontstond toen een dynamisch gebied waar eb en vloed vrij spel hadden. Diepe geulen ontstonden en met de toenmalige middelen was herbedijking uitgesloten.

[2] Kaart van de Ooster- en Westerschelde en de aangelegen gebieden tussen Antwerpen en Bergen op Zoom 1631.

Collectie Kaarten en tekeningen van het Rijksarchief Noord-Brabant.

[3] Detail van de vorige kaart. In 1631 was het nog mogelijk om zowel te varen via de Boomkreek / Agger als via de Kromvliet. Deze zullen later verlanden.

[4] Detail van de Kaart van Nederland door C.R.T.Krajenhof. Dept. Generaal van Oorlog 1807 - 1810. 

Collectie Kaarten en tekeningen van het Rijksarchief Noord-Brabant.

[5] Bergen op Zoom en omgeving. Getekend door W. de Petit in 1840. Collectie: Kaarten van de Topografische Dienst. www.gahetna.nl

[6] Detail van Blad 49 van 64-bladige kaart van Nederlandse Topografische en Militaire kaart van het Koninkrijk der Nederlanden. Verkend in 1836 en 1856. Uitgegeven in 1863.

Collectie Kaarten en tekeningen van het Rijksarchief Noord-Brabant.

[7] Detail van Blad 49 van 64-bladige kaart van Nederlandse Topografische en militaire kaart  van het Koninkrijk der Nederlanden. Herzien in 1883.

Collectie Kaarten en tekeningen van het Rijksarchief Noord-Brabant.

{8} Detail van Waterstaatskaart Bergen op Zoom (West). Herzien 1939 bijgewerkt 1941.

Collectie Kaarten en tekeningen van het Rijksarchief Noord-Brabant.

Op kaart 6 is het 'Vaarwater over het Land' nog te zien. De eerste zinkstukken  voor de spoorwegdam werden op 11 maart 1867 neergelaten. Schepen konden nog tot 1 maart 1867 van het Kreekrak gebruik maken. De spoorwegdam is hier geprojecteerd, hij lag er dus nog niet. Op kaart 7 uit 1883 is er weinig over van het vaarwater naar Bath.  Op kaart 8 uit 1941 is de situatie helemaal veranderd. Het blauwe gedeelte viel bij gemiddeld laagwater droog. De rode lijn geeft het vaarwater aan van 25 dm onder laag water.

Kaart van de overstroomde en geïnundeerde gronden van Zuid-Beveland en het Markizaat van Bergen op Zoom in 1784 door D.W.C.Hattinga samengesteld uit kaarten van H. Adan, Rute en A. Braams en aangevuld met eigen opmetingen.

Collectie Kaarten en tekeningen van het Rijksarchief Noord-Brabant.

Let op de oriëntatie van deze kaart. Boven is in dit geval West en rechts is Noord. Deze kaart is belangrijk om het verlandingsproces tussen Zuid-Beveland en de Brabantse wal te begrijpen. Bij de rode pijl staat 'Wantije' en dat is hier de plaats waar de vloed via de Westerschelde en de vloed via de Oosterschelde samenkomen. Bij een wantij is er wel sprake van eb en vloed maar niet of nauwelijks van stroming. Met als gevolg het bezinken van het in het water aanwezige zand en slib. Linksonder een gedeeltelijke herbedijking uit 1685 namelijk de Zuidpolder van Woensdrecht en Oud Hinkelenoord. Door de polder de oude loop van de Agger. Dit was vanouds de grens tussen Zeeland en Brabant. Van daar dat er prominent Zeeland staat in het het gedeelte Oud Hinkelenoord. Boven de polder de verlande kreek van de Cromvliet. Hier is duidelijk te zien dat het verlandingsproces van de Oostelijke kom van de Oosterschelde al voor de spoorwegdam uit 1867 niet was te stuiten.