Schepen & Schippers van Bergen-op-Zoom

Vertrekpunt van het onderzoek was de beschrijving van de geschiedenis van de schippersfamilie Touw uit Bergen op Zoom. De noodzakelijke gegevens kwamen te voorschijn uit de Burgerlijke Stand en de Bevolkingsregisters van Bergen op Zoom. Aangevuld met de gegevens uit het Notariële Archief. Deze gegevens werden gekoppeld aan de gegevens die te voorschijn kwamen uit de registers van Patentrecht, de Volkstellingen, de Rijnschepenregisters, de Scheepsmetings-dienst enzovoort. Alle bronnen waaruit geput is zullen waar nodig vermeld worden.

Omdat ik gegevens uitwisselde met oud-schipper Piet Schot (1908-2001) ontdekte ik hoezeer de Bergse schipperfamilies met elkaar verweven waren. Langzaam groeide het plan om de geschiedenis van alle Bergse schippers te gaan schrijven. Het resultaat zal ik nu in deze website publiceren.

Drukte in de haven van Bergen op Zoom omstreeks 1900. De bietencampagne is in volle gang. Het schip op de voorgrond is een tweemast stevenaak. Rechts scharrelt een hoogaars naar binnen.Ansichtkaart collectie Hein Sommer

DEEL 1  DE SCHEPEN VAN BERGEN OP ZOOM

Het begint met het beschrijven van de scheepstypen die de Bergse schippers gebruikten of in hun bezit hadden. Daarna volgt de geschiedenis van de binnenscheepvaart van Bergen op Zoom in al haar aspecten. Er is een schepenlijst met de gegevens van meer dan 375 verschillende schepen die met Bergse schippers in verband zijn te brengen. Dus niet alleen de schepen van de particuliere schipperseigenaars, maar ook die van de zetschippers en de kantoorschippers. Wat kantoorschippers zijn is te vinden in de verklarende woordenlijst. Omdat er nogal veel namen worden genoemd is er ook een genealogisch deel waarin iedereen die besproken wordt is terug te vinden.

De Zeelandhaven te Bergen op Zoom tijdens de bietencampagne van 1924. Rechts de 280 ton grote tweemastklipper Dana Adriana van Van den Berg uit Bruinisse. Links de Broedertrouw van M.C.J. Touw uit Bergen op Zoom een sleepschip van het type brusselaar. Foto collectie Mevr. E. Dijkema-Touw

DEEL 2   DE SCHEEPVAART VAN BERGEN OP ZOOM 1812 - 1940

Hierin alle grote veranderingen in de binnenvaart. Van regionale en nationale vaart naar internationale vaart. Wie waren bijvoorbeeld de eerste Bergse Rijnschippers. Overgang van houten naar ijzeren schepen. Thema's als het aan boord wonen en het schoolprobleem. Het begin van de stoomvaart. De introductie van de scheepsmotor. Kortom te veel om op te noemen. Bij INHOUD is alles te vinden.

DEEL 3   DE SCHIPPERS VAN BERGEN OP ZOOM

In het genealogische deel zullen de drie grootste oude schippersfamilies beschreven worden. Dat zijn de families Van Dort, Schot en Touw. Deze families leveren gezamenlijk 45 procent van alle Bergse schippers in de periode 1812-1940. Deze oude Bergse families waren niet alleen werkzaam als vrijschipper in de zogenoemde wilde vaart maar waren ook actief in de beurtvaart. Zij vervulden in de achttiende eeuw vaak functies als gezworene en deken van het vissers- en schippersgilde.

Hierna volgen de twaalf kleinere oude Bergse schippersfamilies. Dat zijn LaFontijn, Gastelaar, De Geep, De Haas, De Jager 1 & 2, Kroon, Van Der Kuijl 1,2,3 en 4, Maas, Van Nispen 1 & 2, Oosterwaal en Wakkee. Al deze families op een na waren al lang voor 1747 in Bergen op Zoom gevestigd. De uitzondering was de familie Oosterwaal. De eerste Oosterwaal vestigde zich omstreeks 1789 te Bergen op Zoom. Van acht van de twaalf families waren leden in de achttiende eeuw betrokken bij het bestuur van zowel het vissers- als schippersgilde. Niet minder dan negen van de twaalf hielden zich ook bezig met de beurtvaart.

Uiteindelijk volgen dan de 49 schippersfamilies die voor een kortere periode vanuit Bergen op Zoom voeren samen met de nieuwkomers. Het gaat om de volgende namen: Asselbergs, Backx, Bakker, De Bakker, Beekman, Van Den Berg, Bracco Gartner, Breens, Buijs, Corbeel, Dane, Daverveldt, Van Dijk, Den Dulk, Ernst, Fondse, Geers, Geervliet, Gielbert, Hagenaars-Crusio, Koopman, Kreuze, Landa, Magiels, Martens, Van Mechelen, Mijnsbergen, Mijsbergen, Nederveen, Van Oost, Peeters-van Eekeren, De Pree, Ribbens, Rübsaam, Van Schijndel, Sep, Smout, Stadhouders, Van Tongeren, Veraart, Vermeulen, Voorhans, Vree, Van der Wee, Weijt, De Witte, Wittermans, Van Wijk & Van der Zee.

Slechts acht van deze 49 families behoorden nog tot de oude Bergse families. Geen enkele familie kwam voor in het vissers- of schippersgilde. 15 van de nieuwkomers trouwden een Bergse schippersdochter. Twee families waren actief in de beurtvaart.

Wordt regelmatig bijgewerkt. Voorlaatste keer was 5 september 2024.

Laatste keer was op 10 oktober 2024.

Op- en aanmerkingen en zeker aanvullingen zijn zeer welkom. Reacties kunt u plaatsen onder aan deze pagina. 

Wanneer er tekst in rood te zien is betekent dat er nog een koppeling moet komen.

Tekst in lichtgroen is altijd een citaat.

Tekst in oker is een kadertekst

Op verschillende plaatsen is te lezen: Zie pag. zoveel. Dit verwijst naar een pagina in het niet uitgegeven boek. Hier moeten nog nieuwe verwijzingen of koppelingen komen. Er wordt aan gewerkt.

Deze website is gestart op maandag 23 oktober 2017

VOOR EEN GOED OVERZICHT GA NAAR INHOUD 

Boven detail van een grotere foto: De houten otter Morgenster van Bastiaan Willem Touw (1841-1906) in de haven van Bergen op Zoom. Het schip was in 1881 gebouwd te Noeveren (B) en was 128 ton groot. De wetenschap dat het inderdaad de Morgenster is dank ik aan de heer Huib Ribbens (1887-1983) die in 1974 verklaarde het schip van B.W. Touw, die hij zijn schoonvader mocht noemen, zeker te herkennen.

De foto is van de Luxemburgse fotograaf Charles Bernhoeft (1859-1933) en gemaakt in of voor 1898 want in dat jaar werd de Morgenster verkocht en nam Bastiaan Willem de dertien jaar oude tweemastklipper Elisabeth over.

Ik ben zeer  geïnteresseerd in uw opmerkingen en / of vragen.

Stuur ze mij!